21 Mart 2023

Klasik Dünya Edebiyatından Okunması Gereken Kitaplar

Okunması Gereken Kitaplar günümüz dünyası için hayati önem taşımaktadır. Medyanın ve internetin insanı uyuşturduğu ve giderek daha etkisiz kıldığı su götürmez bir gerçektir. Dolayısıyla kitaplar günümüz çağında kritik bir öneme sahiptir. Sizlere bu yazımızda herkesin okuması gereken Klasik Dünya Edebiyatından 10 Kitap önereceğim.

1984 – George Orwell

George Orwell’ın bu başyapıtı hakkında yazı yazmak aslında oldukça zor. Altının çizilmesi ve söylenmesi gereken o kadar çok konu var ki hangisinden nasıl bahsedeyim, diğer konularla nasıl birleştireyim bilmiyorum. Ama aynı zamanda gazeteci olan George Orwell bu konuları bir hikaye çatısı altında öyle bir ustalıkla yazmış ki hem kendisine hem de kitaba hayran kalmamak elde değil. Kitabın baş kahramanı Winston Smith Okyanusya adlı bir ülkede yaşar. Büyük Birader’in nefret ve düşmanlık aşılayan propaganda tekniğinden habersiz yönetilen halkın arasındadır. Yeni söylem ve geçmiş manipülasyonu ile halkın zihin kontrolünü elinde tutan otorite, aynı zamanda düşünce suçu ile halkın düşünebilme kapasitesini de azaltma peşindedir. ‘2+2= 5 eder’ sloganın demek istediği aslında ‘sadece 5 etmez hükümet ne isterse onu eder’. Sadece sosyalizm, komünizm ya da faşizm eleştirisi değil. Totaliter bir rejim eleştirisi olan bu kitap, distopya türünün başyapıtı sayılmalı. Kitapta altı çizilecek çok satır var ama ben birkaç tanesini yazmadan edemeyeceğim.

1984 – Alıntılar

• Yalan tarihe geçecek ve gerçek olacaktı. Parti sloganında ne deniyordu: Geçmişi denetim altında tutan, geleceği de denetim altında tutar; şimdiyi denetim altında tutan geçmişi de denetim altında tutar.
• Belki de deli dedikleri tek kişilik bir azınlıktı.
• Özgürlük iki kere iki dört eder diyebilmektir. Buna izin verilirse arkası gelir.
• Hiçbir yararı olmayacağını bile bile insan kalmanın çok önemli olduğunu düşünüyorsan, onları yendin demektir.

Hayvan Çiftliği – George Orwell

Orwell’ın ses getiren ikinci kitabı ile devam ediyoruz listemize. 150 sayfalık resimli bir roman, kendi çağını aşıp gelecekte söz konusu olan olaylara bu kadar profesyonelce nasıl yaklaşmış hayret ediyorum. Hayvan Çiftliği aslında Stalin dönemine yönelik siyasi bir hiciv içerir ama kitap sadece Stalin ile sınırlı kalmaz. Cahil olan toplumun fabrikadan çıkma robotlardan farksız olduğunun altını çizer ve eğitimin herkese şart olduğunu dayatır. Başlarda iyi olabilecek bir liderin güç ve iktidar arzusu ile hareket ettiğinde yalanlarla, oyunlarla halkı kandırabileceği ve verdiği sözden cayabildiğini gösterir. Hayvan Çiftliğin’deki okuma yazma bilen liderleri olan domuzların diğer hayvanlar için koydukları 7 kural vardır. Bu 7 kural, insanların yaptığı hiçbir aktiviteyi yapmaması (yatakta uyuyamaz, içki içemez, giysi giyemez, başka bir hayvanı öldüremez) ve tabi ki bütün hayvanların eşit olduğunu söyleyen bir kural üzerine kuruludur. Okuma yazma bilmeyen cahil hayvanlar bu kuralların çoğunu aklında tutamasa bile bildikleri tek bir şey vardır ; dört ayaklılar dost, iki ayaklılar düşman. Ama yazarımız kitabı öyle bir bitirir ki bu kurallardan geriye sadece tek bir kural kalır; tüm hayvanlar eşittir, ama bazıları daha çok eşittir.

Hayvan Çiftliği – Alıntılar

• Üretmeden tüketen tek yaratık insandır. Süt vermez, yumurtlamaz, saban çekemez, tavşan yakalayacak kadar hızlı koşamaz ama yine de tüm hayvanların efendisidir.
• Dışarıdaki hayvanlar bir domuzların yüzlerine, bir insanların yüzlerine bakıyor ama onları birbirinden ayırt edemiyordu.

Küçük Prens – Antoine de Saint Exupery

Klasik Dünya E debiyatından Okunması Gereken Kitaplar Listesine devam ediyoruz. Küçük Prens ‘bir yetişkin romanı mı çocuk kitabı mı’ çok karıştırılsa da aslında 7’den 70’e herkese seslenen ve herkesin kendinden bir parça bulacağı bir kitap. Kitap, bir pilotun uçağının Sahra Çölü’ne düşmesi sonucu orada bulunan başka bir gezegenden gelen Küçük Prens ile yaşadıklarını anlatır. Yazarımız gerçek hayatta da aslında bir pilot ve uçağı gerçekten de bir gün sahra çölüne düşer. Yani kitapta yazarımızın bir nevi hayat hikayesini okuruz. Küçük Prens ise yazarımızın içinden atamadığı çocukluğudur. Kitaptaki Küçük Prens’e ait eşsiz gül de yazarımızın eşidir aslında. Dünya genelinde herkesin baş yapıt sayacağı bu kitap, okumak için çerezlik bir kitap gibi gözükse de aslında defalarca okumamıza rağmen bizi sıkmayacak ve her defasında farklı güzel anlamlar çıkaracağımız bir özelliğe sahip. Geceleri yatmadan önce çocuklarımıza okuyacağımız, bazen de bi yarım saatliğine hayattan kopup Küçük Prens ile gerçek ötesi bi yolculuğa çıkmak istediğimizde baş ucu kitabı yapacağımız bir kitap.

Küçük Prens – Alıntılar

• ‘Peki insanlar nerede?’ dedi Küçük Prens. ‘İnsan çölde kendini çok yalnız hissediyor.’ ‘İnsanların içinde de öyle hissedersin’ dedi yılan. ‘Arada pek bir fark yoktur.’
• Ama gözler gerçeği göremez ki. Yüreğiyle aramalı insan.
• Ölene kadar sorumlusun gönül bağı kurduğun herkesten.
• Az ya da çok değil güzel sevin.

Genç Werther’in Acıları – Johann Wolfgang von Goethe

Bulunduğu düzeni eleştiren ve kendini oraya ait hissetmeyen genç Werther’in kendini doğaya sanata vurduğu zamanların bir kesimine şahit oluruz bu kitapta. Normalde mektup tarzı yazılan kitaplar çoğu kişi tarafından tercih edilmese de bu kitap sade ve şiirsel anlatımıyla okuyucu kendine bağlamayı başarıyor. Werther’in mektuplaştığı kişi ise hayali arkadaşı olan Willhelm’dir. Werther, soylu bir ailenin kızı olan Charlotte’a aşık olur. Charlotte da ona karşı boş değildir. Fakat nişanlı olduğu Albert’e ve ailesine verdiği sözler, yeminler daha baskın gelir. Albert ile evlendikten sonra Charlotte, Werther ile bağlarını tamamen koparmak ister. Ama ne yazık ki Werther’in buna yüreği dayanmaz. Charlotte’un ona verdiği silah ile kendi canına kıyar. Melankolik kahramanımızın hikayesi Aşkı Memnu’da ki Bihter gibi bitse de Goethe’nin şiirsel anlatımı olayı daha da dramatize etmiş. Yazarımız beni kitabın sonunda ağlatmayı başardı. Üstelik kitabın hemen hemen her sayfasında ister manzara tasvirleri olsun ister aşk acısı tasviri olsun, edebiyatı seven ve ilgi duyan herkesin kesinlikle okuması gereken bir kitap. Şimdi ise kitaptan enfes alıntılar sizlerle.

Genç Werther’in Acıları – Alıntılar

• Ah şu hayatımdaki boşluk! Göğsümün üstünde duyduğum şu korkunç boşluk! Onu bir kere, yalnız bir kere şu kalbimin üstüne bastırabilseydim, bütün bu boşluk hemen dolardı diye düşünüyorum.
• Sevgili Wilhelm’ciğim, bizim kalplerimiz için aşksız bir dünya sanki ışıksız bir projeksiyon gibidir. İçerisine o küçücük lambayı yerleştirir yerleştirmez, beyaz perdede en değişik renkli resimler görünmeye başlar.
• Ve o zamandan beri güneşle ay ve yıldızlar istedikleri kadar uğraşıp dursunlar, ben ne günün, ne gecenin farkındayım, bütün dünya çevremde kayboluyor.
• Çünkü benim şu kalbim kadar değişken ve kararsız bir şeyi sen de hiç görmemişsindir.

Cesur Yeni Dünya – Aldous Huxley

Okunması Gereken Kitaplar ‘dan 1984 kadar iç karartıcı olmasa da aynı tarzda yazılmış başka bir ütopik eser. İngilizce aslı olan ‘Brave New World’ de ‘Brave’ kelimesinin anlamı cesur mu yoksa güzel mi olduğu konusunda bi tartışma söz konusu olsa da bu okumamızı pek etkilemesin. İnsanların son derece sağlıklı olduğu, teknolojinin en uç noktasına kadar gelişim göstermiş bir dünya düşünelim. Bu cesur/güzel yeni dünya da savaşlar, yoksulluklar yok, aksine kişilerin hedonist bir tavrı var. Böyle bir dünya yaratmak için kusur gördükleri sanatı, edebiyatı, dini, aileyi ve kültürel çeşitliliği yok etmişler. Sanattan, kültürden aileden uzak bir dünya ne kadar yaşanılabilir olur, ne gibi zorluklar getirir, öğrenelim.

Cesur Yeni Dünya – Alıntılar

• Ne sebeple olursa olsun hatanızın üstüne kara kara düşünmeyin. Temizlenmenin yolu çamurda yuvarlanmak değildir.
• Her şeyin ulaşılabilir olduğu bu dünyada hiçbir şeyin anlamı yoktur.
• Ben keyif aramıyorum. Tanrı’yı istiyorum, şiir istiyorum, özgürlük istiyorum, günah istiyorum.

 Satranç – Stefan Zweig

Psikolojik bir olay kitabı gibi gözükse de üstü kapalı bir şekilde Nazi Almanya’sını eleştiren bu başyapıt, okunması gereken kitaplar arasınadır. Derin düşüncelerin ve tasvirlerin alimi olan Zweig, bu ‘Satranç’ kitabında hiçlik duygusunu o kadar güzel anlatmış ki hayran kalmamak mümkün değil. Geçmiş yıllarında hiçbir suçu yokken yakalanıp, hiçbir eşyanın olmadığı bir otel odasına kapatılan Doktor B, bir kitap çalmanın hazzını ve aylar sonra eline geçecek herhangi bir eşyanın mutluluğunu yaşar. Hapis odasına dönünce sadece bir kitaba sahip olduğu için mutluluk duyar. Ama ne yazık ki bu sadece bir satranç kitabıdır. Yıllar boyunca gardiyanlardan habersiz kendi kendine satranç oynayan kahramanımız satranç konusunda ustalaşır. Yıllar sonra hapishaneden çıkar ve Dünya Satranç Şampiyonu ile aynı yolcu gemisinde seyahat eder. Muhteşem ikili bir milyonerin ısrarıyla gemide satranç oynamaya başlar. Sizce kazanan kim olacak? Okuyup görelim.

Satranç – Alıntılar

• Savaşacağım tek şey içimdeki diğer bendi.
• Bütün yontulmamış varlıklarda olduğu gibi onda da gülünç bir kendini beğenmişlik vardı.
• İçimde bir şey haklıydı ve bunu sadece içimdeki diğer ben biliyordu.

İtiraflarım – Lev Tolstoy

İnançların, değerlerin, hayatın sorgulayıcı adamı Lev Tolstoy’un bu içten ve samimi bir dille yazdığı kitabı bana kalırsa çoğu eserinden daha büyük bir yankı uyandırır. Zengin, soylu bir ailenin çocuğu olsa da tek isteği iyi bir adam olmak olan Tolstoy, 30 yılı aşkın bir süre, içinde bulunduğu dünyadaki her konuyu sorgulamış ve öğrendiği hakikatleri bu kitapta bir çatı altında toplamış. Yazar kitabında tek bir hakikat üzerinde durmamıştır. Geneli hayat ve din üzerine ilgili hakikatler barındırır. Örneğin ne zaman iyilik yapsa insanların onu hor gördüğünü ya da ciddiye almadığını farketmiş. Oysa ki ne zaman hırsa, şehvete yönelik bir eylem gerçekleştirse insanların onu ayakta alkışlayıp, daha da teşvik edici olduklarını farketmiş. Bu kitabın sadece bir sayfasında geçen bir hakikat. Okuyup daha ne tür bilmediğimiz gerçekler var görelim.

İtiraflarım – Alıntılar

• Gördüm ki ben yalnızca tanrıya inandığımda yaşıyordum.
• Hayatımın anlamı nedir’ sorusuna alabildiğim tek cevap şuydu: ‘Sen ‘hayatım’ dediğim şeysin.
• Soluk alabiliyor, yiyebiliyor, içebiliyor, uyuyabiliyordum. Bunları yapmamak zaten elimde değildi ama yaşamıyordum.
• İnsanın kendisini aldatmasının bir faydası yok. Her şey boş! Mutlu kişi henüz doğmamış olandır.

İnsan Ne İle Yaşar? – Lev Tolstoy

Tolstoy’u okumak ve anlamak için en iyi başlangıç olan ‘İnsan Ne İle Yaşar’ kitabı ince bir kitap olmakla beraber içinde 6 öykü barındırır. Bu 6 öyküden beni en çok etkileyeni, kitaba ismini veren ‘İnsan Ne İle Yaşar’ öyküsüdür. Bu öykü, gerçek bir meleğin Allah’ın emrini yerine getirmemesi sonucu cezalandırılıp, yeryüzüne gönderilişini konu alır. Allah meleğe yeryüzünden şu 3 sorunun cevabını bulmadan dönmemesini emreder: İnsanda ne var? İnsana ne verilmemiş? Ve insan neyle yaşar? Melek yeryüzünde kaldığı yıllar boyunca bu üç sorunun cevabını öğrenmiş, ait olduğu yere geri dönmüştür. Sizce cevaplar nedir? Okuyup görelim.

İnsan Ne İle Yaşar? – Alıntılar

• Kendi kendime şöyle düşündüm. Adam bir yıllık hazırlık yapıyor ama yarın öleceğini bilmiyor.
• Öğrendim ki insan kendi hayatından endişe ettiği için değil, içinde sevgi olduğu için yaşar.
• Önemli olan tek bir an vardır. O da ‘şimdi’dir. Çünkü bir tek ona sözümüz geçer.

 Simyacı – Paulo Coelho

Okunması Gereken Kitaplar ‘a devam ediyoruz. ‘Kaderimize nasıl yön veririz, mutluluğumuzu nasıl buluruz ve kurarız’ sorularını cevaplayan bir ahlak kitabıdır Simyacı. ‘Simyacı’ 80’den fazla dile çevrilerek yazarına ‘kitabı en fazla dile çevrilen yazar’ ünvanını vermiştir. Kitap, İspanya’dan kalkıp Mısır Piramitlerinin eteklerinde hazinesini arayan Endülüs’lü çoban Santiago’nun masalsı yaşamının felsefi öyküsünü anlatır. Hazinesini bulana kadar geçirdiği süreler yaşam hakkında felsefik bilgiler öğretir ona. Paulo Coelho bu kitabı sadece iki haftada bitirmiş. Üstelik ‘bu kitap ruhumun bir yerlerinde yazılıydı zaten’ demiş. Günümüz kişisel gelişim kitaplarına taş çıkartacak bu kitabı okuma yazma bilen herkesin okuması gerekir.

Simyacı – Alıntılar

• Bir düşü gerçekleştirme olsılığı yaşamı ilginçleştiriyor.
• Ve bir şey istediğin zaman, bütün evren arzunun gerçekleşmesi için işbirliği yapar.
• Dünyanın konuştuğu ve yeryüzündeki bütün yaratıkların yürekleriyle anladığı dilin, en temel ve en yüce bölümünü anladı delikanlı. Ve Aşk’tı bunun adı.
• En karanlık an, şafak sökmeden önceki andır.

Fareler ve İnsanlar – John Steinbeck

Okunması Gereken Kitaplar listemizde son sıraya geldik. Lennie ve George sürekli işlerden kovulan ve bu yüzden durmadan farklı iş arayan iki kuzendir. Lennie saf, iyimser ve fiziksel açıdan güçlü olsa da akli dengesi bozuk birisidir. George ise onun tam tersi zeki, kurnaz ve Lennie kadar güçlü değildir. George, Lennie’nin akılsız davranışlarını sırtlanır ve güç bela birlikte dostça yaşamaya çalışır. Lennie’nin küçük yavru hayvanlara karşı sevgisi genelde fiziksel gücünü fazla uygulamasından dolayı ölümcül biter. Sonradan çalıştıkları çiftlikte de bu öldürücü fiziksel gücü bir insanı öldürmekle biter. Bu durum çiftlik ahalisiyle arası zaten limoni olan George’u daha da zor duruma sokar ve Lennie hakkında bir karar alır. Kararını okuyup görelim. Hem kısa  hem de olay örgüsü olduğundan herkesin kolaylıkla okuyacağı bir kitap Fareler ve İnsanlar.

Fareler Ve İnsanlar – Alıntılar

• Sana bir şey diyeyim mi? İnsan uzun süre yalnız kaldı mı hastalanır, yalnızlıktan hastalanırsın.
• Lennie’ye döndüm ‘suya atla’ dedim. Atladı. Hiç yüzme bilmiyordu, biz onu çıkarana kadar boğuluyordu. Onu çekip sudan çıkardım diye bana öyle minnet duydu ki.. Benim ‘atla’ dediğimi unutmuştu. İşte o zamandan beri dalga geçmeyi bıraktım.
• İnsanın yüreğinin iyi olması için akla ihtiyacı yoktur.
• ‘Üzülme’ dedi. ‘Bazen mecbur kalır insan.’

 

Okunması Gereken Kitaplar listesini bitirdik. İzlenmesi Gereken Diziler ve Animeler yazımıza göz atmak isterseniz linke tıklamanız yeterli olacaktır.